Stijlgeschiedenis ~ 1880-1900 Neorenaissance
Portalen & Trappenhuizen

De buitendeur en de omlijsting ervan zijn van groot belang voor de status van het huis en het is belangrijk dat deze worden geïntegreerd in het patroon van de rest van de gevel. In de jaren 1880 werd de deur kunstig ontworpen als een grote dubbele deur in hout met glazen bovenste delen en een bovenraam waarin het huisnummer in goud is geschilderd. De glazen delen zijn van groot belang omdat ze het belangrijke daglicht in het trappenhuis binnenlaten. Soms werd het glas geëtst met motieven die uit de catalogi van de glazenmaker werden besteld. Vooral gestileerde urnen met bloemen en bladeren waren erg populair. De deurvleugels zijn decoratief bewerkt met classicistische ornamenten, zoals bijvoorbeeld een eierstoklijst, en het onderste deel had gebeeldhouwde vullingen. De houten deuren zijn geschilderd in een donkere kleur, bij voorkeur bruin. De deuren worden geopend met behulp van een handgreep van hout of messing op versierde bevestigingen van ijzer of messing.

De poorten uit de jaren 1890 vertonen een grote verscheidenheid, afhankelijk van de stijlperiode waaruit de architect zijn inspiratie putte. Vaak is de poort asymmetrisch in de gevel geplaatst en komt de voorkeur voor authentieke materialen tot uiting in de stenen omlijsting. De poort zelf is een dubbele deur van gevernist hout met een rondboograam dat daglicht in het trappenhuis laat binnenvallen. De deurvleugels zijn naar binnen draaiend en hebben ruitjes. De enorme belangstelling voor smeedijzeren details komt tot uiting in decoratieve roosters, die zo zijn geplaatst dat ze de ruitjes bedekken en beschermen. De onderkant van de deurvleugels is voorzien van gebeeldhouwde versieringen. De handgrepen zijn vaak kort en stevig van messing en hebben een uitnodigend ontwerp.

De voordeur van de villa is meestal een naar buiten draaiende dubbele deur, die aan de binnenkant wordt aangevuld met nog een paar deuren. De dubbele deur is ontworpen met drie panelen, waarbij het bovenste paneel meestal van glas is. De deur wordt vaak vervaardigd volgens de patroonboeken van timmerlieden en geschilderd in linolverf met rijke kleuren, zoals donker oker, bruin omber, Engels rood of chroomoxide groen. De deurknoppen zijn peervormig met aparte sleutelplaten van messing.

De trappenhal heeft door de eeuwen heen altijd een centrale functie gehad als gastvrije hal en tegelijkertijd om bezoekers te laten zien welke status de bewoners van het huis hebben. De ruimte was vroeger een belangrijk architectonisch expressiemiddel, maar heeft in de loop der tijd een ondergeschikte betekenis gekregen.  

Tijdens de neorenaissance wordt het ambacht om dure materialen te imiteren hoog gewaardeerd. De muren worden versierd met wandpanelen omlijst door lijsten of zuilen in allerlei verschillende materialen. In de meest exclusieve trappenhuizen worden vloeren, muren, ornamenten en versieringen voorzien van echt marmer en houtwerk van edele houtsoorten. Verschillende steensoorten met verschillende kleuren worden gecombineerd en komen voornamelijk uit Italië, bijvoorbeeld wit uit Cararra, geel uit Siena en rood Rosso Brocatello uit Verona. Er wordt ook steen uit Midden-Europa gehaald, bijvoorbeeld groen-zwart met een wit patroon uit Vert de Mer, zwart uit Port d'Or en rood Rouge Royal uit België. Uit Zweden komt het populaire groene Kolmårdsmarmer, kalksteen, graniet en zandsteen.

Minder kostbare trappenhuizen streven naar dezelfde stijl door middel van illusieschilderingen op muren in stucco lustro en grisaille-techniek. Het houtwerk wordt geveerd om het gevoel van duurdere houtsoorten, meestal eiken of mahonie, te verkrijgen. In de eenvoudigste trappenhuizen zijn de muren geschilderd met een donkere borstwering en een rand.

De plafonds zijn rijkelijk versierd met stucwerk dat in levendige kleuren is geschilderd, nooit in wit. Sjabloonschilderingen in rood, groen, ultramarijnblauw, bruin en goud zijn populair. Populaire patronen, zoals meanderbanden en bloemranken, werden uit patroonboeken gehaald.

De vloeren bestaan uit marmer of kalksteen in verschillende patronen. Nu zijn ook keramische tegels, Engelse tegels, erg populair geworden. De tegels worden in kleurrijke geometrische patronen gelegd, vaak in stervorm, met een donkere rand eromheen.

De trap is ofwel gemetseld met kalksteenplaten ofwel een gietijzeren trap. De balusters en leuningen zijn rijkelijk versierd en worden in het zwart of andere donkere kleuren geschilderd. De modellen kunnen worden gekozen uit catalogi van gietijzerfabrieken. Langs de muren zijn ronde leuningen van hout met gedraaide uiteinden en gietijzeren bevestigingen aangebracht. De leuning binnen de voordeur, in de hal, is vaak iets steviger en meer geprofileerd.

In het trappenhuis zitten geschilderde of gezandstraalde ramen die voor het nodige licht zorgen en tegelijkertijd het uitzicht op de binnenplaats belemmeren.

Meestal bestaat de verdieping uit de grote hoofdingang voor de familie en een kleinere ingang die naar de keuken leidt en door het personeel en de boodschappers wordt gebruikt. In echt luxe huizen kan er ook een volledig aparte trappenhal voor het personeel zijn. In bijzonder grote appartementen kan de hele wand van de verdieping bedekt zijn met hout en glaspartijen die het belangrijke licht in het appartement binnenlaten. De appartementdeuren bestaan uit dubbele deuren, vaak met decoratieve bovenstukken, en drie panelen, waarvan één paneel van glas is. Keukendeuren of appartementdeuren in eenvoudigere woonhuizen zijn eenvoudige paneeldeuren. De deuren zijn donker gelakt of geaderd geschilderd in eiken, walnoot of mahonie. De deuren hebben handgrepen van zwartgelakt hout, messing bevestigingen en een rozet rond de drukplaat. Daaronder bevindt zich een apart sleutelplaatje. Naast de deur, op de deurpost, zit een deurbel.

Het trappenhuis wordt verlicht met gaslampen. Aan een rozet in het plafond hangt vaak een lantaarn. Er kunnen ook lantaarns aan de muur hangen.

De stijlmix van de jaren 1890 komt terug in het ontwerp van de trappenhuizen, vooral in dure huizen. Nu zie je trappenhuizen die zijn geïnspireerd op middeleeuwse omgevingen met populaire elementen zoals kruisgewelven, gotische spitsbogen en vierpasbogen. Er zijn echter nog steeds veel overeenkomsten met de trappenhuizen uit de jaren 1880, zoals gemarmerde muren, geaderd houtwerk en rijkelijk versierde plafonds met kruisgewelven, stergewelven en cassetteplafonds. Het hele trappenhuis is als een goed samengestelde compositie en creëert een eigen wereld van vormen en kleuren. In eenvoudigere trappenhuizen zijn de muren geschilderd met een donkere borstwering, rand en lichtere bovenkant. De plafonds zijn geschilderd in gebroken wit en hebben gipslijsten (stucwerk).

De vloeren worden gelegd in patronen van verschillende soorten marmer, Engelse tegels of rode en grijze kalksteen. Nu begint ook terrazzostenen gebruikelijk te worden. Deze kan ter plaatse worden gestort of als cementmozaïektegels worden gelegd en wordt gebruikt als goedkoper alternatief in de trappenhuizen.

Vanaf de verdieping zijn de appartementen in luxe huizen toegankelijk via volledig Franse paneeldeuren met brievenbus en hoge, rijk versierde deurstijlen van gips of hout. Keukendeuren of appartementdeuren in eenvoudigere woongebouwen zijn eenvoudige paneeldeuren. Het hele gedeelte, inclusief de omlijsting, is gelakt in dezelfde donkere tint. In de deurbladen zit meestal geëtst glas, dat zowel qua formaat als patroon uit de catalogi van de glasfabrikanten wordt besteld. De deurknoppen zijn er in vele varianten, maar zijn meestal conisch van vorm, gemaakt van metaal of zwart hout, met een metalen knop aan het uiteinde. Er worden elektrische deurbellen geïnstalleerd.

In de trappenhuizen van de jaren 1890 is de lift een grote noviteit. De lift draagt ertoe bij dat ook hooggelegen appartementen populair worden. De liftschacht wordt in de trappenhal geplaatst en is gemaakt van smeedijzer met traliewerk, waardoor hij transparant is.

Elektrische verlichting wordt geïnstalleerd in de straatlantaarns. Het licht is exclusief en de lantaarns zijn versierd met glas en kunstsmidwerk.